Κόλλυβα
Στα κόλλυβα, το σιτάρι συνδέεται με ισχυρούς συμβολισμούς. Όταν το σώμα μπει μέσα στη γη και θαφτεί και φαίνεται ότι πλέον έλιωσε, αυτό γεννιέται. Η ψυχή ανθίζει και το νέο πνευματικό σώμα, εν ημέρα κρίσεως -στη Δευτέρα Παρουσία, θα είναι σαν το σιτάρι το οποίο αποδίδει εκατονταπλάσια.
Στο δωδέκατο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη αγίου Ευαγγελίου αναφέρεται: «το σπυρί του σιταριού εάν πέφτοντας στη γη δεν πεθάνει, μένει μοναχό του (και δεν πολλαπλασιάζεται) εάν όμως πεθάνει, πολύ καρπό φέρνει».
Και ο Παύλος στην προς Κορινθίους Α’ επιστολή, αναφέρει: «εκείνο πού εσύ σπέρνεις δεν ζωογονείται, εάν πρώτα δεν πεθάνει» και τούτο, γιατί θάβεται στη γη το νεκρό σώμα και σαπίζει, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το σπυρί του σιταριού.
Κόλλυβα ετοιμάζονται τα Ψυχοσάββατα-το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Απόκρεω στο Ψυχοσάββατο όπως και στο πρώτο Σάββατο προ της Κυριακής της Πεντηκοστής- καθώς και στην τέλεση επιμνημόσυνης δέησης για την ανάπαυση των κεκοιμημένων.
Στα μοναστήρια, φτιάχνουν κόλλυβα στη μνήμη του κτήτορα (ιδρυτή) του μοναστηριού, προσφέρονται και στη μνήμη κάποιου Αγίου-στην ιερά πανήγυρή του-, ενώ αποτελούν και καθημερινό γλύκισμα. Αυτός δε, που καθιέρωσε τα κόλλυβα σύμφωνα με την παράδοση, είναι ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων. podcast
Κόλλυβα συμβολισμός
Υλικά
| Για το μείγμα: | |
| 1 κιλό σιτάρι αποφλοιωμένο ή μη αποφλοιωμένο, οποιασδήποτε ποιότητος | |
| ½ του κιλού φρυγανιά τριμμένη καλά | |
| ½ του κιλού καρυδόψιχα χονδροκοπανισμένη, κατά προτίμηση καβουρντισμένη | |
| ¼ του κιλού αμυγδαλόψιχα χονδροκοπανισμένη, κατά προτίμηση ασπρισμένη και καβουρντισμένη | |
| ¼ του κιλού φουντούκια ψιλοκοπανισμένα, κατά προτίμηση καβουρντισμένα | |
| ¼ του κιλού ινδοκάρυδο τριμμένο | |
| 1 κρασοπότηρο σταφίδες ανάμεικτες μαύρες-άσπρες, κατά προτίμηση χωρίς κουκούτσια | |
| 1 κρασοπότηρο σουσάμι καβουρντισμένο και αλεσμένο | |
| 2 κουταλιές σούπας κανέλα (προαιρετικά) | |
| ½ κουταλιά σούπας γαρύφαλλο | |
| ½ κρασοπότηρο ξύσμα πορτοκαλιού ή λεμονιού | |
| 1 νεροπότηρο σπυρί από ρόδι | |
| Για το στόλισμα: | |
| ανάλογο, της ποσότητας που θέλουμε, δίσκο βαθύ ή ρηχό | |
| σχέδια διάφορα από χαρτί ή συνθετικά της προτιμήσεώς μας (προαιρετικά) | |
| ½ του κιλού ζάχαρη ψιλή ή άχνη (ανάλογα με την επιφάνεια που θα επιλέξουμε για το σχέδιο) | |
| κανέλα για τη διχρωμία στο σχέδιο | |
| ανάλογα με το σχέδιο που θέλουμε και την προτίμησή μας στα υλικά, υπολογίζουμε και την ποσότητα από: καρπούς αμυγδάλων ασπρισμένους ή μη και χωρισμένους κατά προτίμηση στη μέση, ψίχα από καρύδια ολόκληρα, κατά προτίμηση στη μέση, φουντούκια ασπρισμένα ή μη, ασημένια ή σοκολατένια κουφετάκια διαφόρων σχεδίων, καρπό από ρόδι γλυκό ή ξινό και διάφορους άλλους καρπούς της προτιμήσεώς μας (όπως σταφίδες, αποξηραμένα φρούτα κλπ.) και συνδυασμούς διαφόρων κατάλληλων υλικών (π.χ. χρωματιστή ζάχαρη κ.λπ.) |
- Συμβουλή:
- Τα κόλλυβα χρησιμοποιούνται στην Ορθόδοξη Εκκλησία για τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων, όπως ψυχοσάββατα, σαρανταήμερα, εννιάμερα, τριήμερα, ετήσια, κ.λπ. Τα ίδια χρησιμοποιούνται και στις μνήμες των εορταζομένων Αγίων, με την ανάγνωση ειδικής ευχής για την κάθε περίπτωση.
- Σε διάφορες περιοχές έχουν τοπικές παραδόσεις ως προς την κατασκευή και την χρήση, δίνοντας και κάποιες ερμηνείες-συμβολισμούς για το κάθε υλικό, την ποσότητα, τα σχέδια, τους χρωματισμούς κλπ.
- Το μείγμα που έχουμε ολοκληρώσει, όμως χωρίς το ρόδι, μπορούμε να το μοιράσουμε και συσκευάσουμε σε σακουλάκια ώστε να το αποθηκεύσουμε στην κατάψυξη για μεταγενέστερες χρήσεις. Έτσι διατηρείται για μήνες.
- Προσοχή, ποτέ δεν βάζουμε ζάχαρη μέσα στο μείγμα για να αποφύγουμε την περισσή γλύκα και το λάσπωμα. Η ζάχαρη που θα βάλουμε στο επάνω μέρος είναι αρκετή για το ευχάριστο γλυκό αποτέλεσμα.
- Μετά την ανάγνωση των ευχών υπό του ιερέως, γίνεται η διανομή στους ανθρώπους αφού πρώτα τα ανακατέψουμε καλά, να γλυκαθούν από την ζάχαρη.
- Καταλανώνονται αυθημερόν, όλες τις ώρες της ημέρας, χωρίς να χρειάζεται κάποια νηστεία ή προετοιμασία πνευματική.
- Ποτέ δεν πετάμε τα κόλλυβα στα σκουπίδια, εφόσον έχουν διαβαστεί στην Εκκλησία.
- Σε περίπτωση που μας χαλάσουν (ξινίσουν), τα ρίχνουμε σε καθαρό μέρος να φαγωθούν από τα πτηνά ή σε θάλασσα ή σε ποτάμι, ώστε να μην πατηθούν από ανθρώπους.
Εκτέλεση
| 1. | Πλένουμε το σιτάρι, από την προηγούμενη ημέρα και το μουλιάζουμε σε χλιαρό νερό με λίγο αλάτι, μέσα σε μια ανάλογη λεκάνη ή κατσαρόλα. |
| 2. | Την επόμενη ημέρα ξεπλένουμε να φύγει η μαυρίλα του και σε νέο νερό το βράζουμε, για τουλάχιστον μισή ώρα. |
| 3. | Κατά τη διάρκεια του βρασίματος διακόπτουμε τη βράση ρίχνοντας κάπου-κάπου κρύο νερό, για να διευκολύνουμε το άνοιγμά του. |
| 4. | Προσοχή δεν πρέπει να λιώσει αλλά ούτε και να μείνει άβραστο. |
| 5. | Όταν αρχίζει να ανοίγει και έχει βράσει καλά, το στραγγίζουμε στο σουρωτήρι και φυλάμε τον χυλό του σε μια λεκάνη, για άλλες χρήσεις, (όπως για ρόφημα, σούπες, κρέμες κ.λπ.). |
| 6. | Ξεπλένουμε πολύ καλά με κρύο νερό -πολλά νερά-το σιτάρι και το αφήνουμε να στεγνώσει για 2 ώρες σε σουρωτήρι. |
| 7. | Το απλώνουμε σε καθαρή μεγάλη πετσέτα ή σε ειδικό απορροφητικό χαρτί και το σκεπάζουμε αντίστοιχα για να απορροφηθούν τα νερά του και να στεγνώσει καλά, όχι να ξεραθεί. |
| 8. | Κατόπιν, σε ανάλογη λεκάνη, αδειάζουμε το στεγνωμένο σιτάρι και όλα τα υλικά του μείγματος. |
| 9. | Ανακατεύουμε καλά ώστε να γίνει ομοιόμορφο το μείγμα. Προσοχή, δεν ρίχνουμε ζάχαρη στο μείγμα. |
| 10. | Σε ανάλογο δίσκο αδειάζουμε όλο το μείγμα και το απλώνουμε έτσι ώστε να σχηματισθεί ένα βουναλάκι ομαλό, όχι μυτερό. Το συμπιέζουμε δυνατά προς τα κάτω και κυκλικά με τα χέρια μας,, ώστε να αποκτήσει ομοιομορφία και ομαλή λεία επιφάνεια για να μπορέσουμε να κάνουμε τον στολισμό. |
| 11. | Αφού το πατικώσουμε καλά και δεν έχει εξογκώματα, αρχίζουμε τον στολισμό. |
| 12. | Με ένα κουτάλι αδειάζουμε προσεκτικά τη ζάχαρη, πασπαλίζοντας την επιφάνεια του μείγματος ξεκινώντας από τα άκρα του δίσκου προς το κέντρο. Προσέχουμε ώστε να καλυφθεί όλη η επιφάνεια χωρίς κενά και εξογκώματα και να μας φτάσει για όλη την επιφάνεια. Εάν έχουμε επιλέξει μεγάλη επιφάνεια τότε θα χρειασθούμε περισσότερη ζάχαρη. |
| 13. | Μόλις ολοκληρώσουμε, τοποθετούμε τα στολίδια δημιουργώντας σταυρό στο κέντρο με τους ξηρούς καρπούς και σχέδια περιφερειακά στο περίγραμμα του δίσκου. |
| 14. | Εάν έχουμε σχέδια σε χαρτί τοποθετούμε το χαρτί στο κέντρο του δίσκου (αντί για καρπούς), με τρόπο ώστε να εφάπτεται στη ζάχαρη καλά. Ρίχνουμε την κανέλα στα κενά του σχεδίου και με προσοχή αφαιρούμε το χαρτί για να μείνει το σχέδιο άθικτο. |
| 15. | Ολοκληρώνουμε τον στολισμό της αρεσκείας μας, καθαρίζουμε τον δίσκο περιφερειακά από τυχόν ψίχουλα, ελέγχουμε την τελειότητα και τα κόλλυβα πλέον είναι έτοιμα για την εκκλησία προς ευλογία. |